Tuần lễ Quốc tế Phòng chống Nhiễm độc Chì (ILPPW) lần thứ tám diễn ra vào ngày 25-31 tháng 10 năm 2020. Tuần lễ hành động là sáng kiến của Liên minh Toàn Cầu về Loại bỏ Sơn chì (Liên minh Sơn chì), do chương trình Môi trường Liên hợp quốc cùng Tổ chức Y tế thế giới lãnh đạo.
Hiện nay, hơn 60% quốc gia trên thế giới vẫn cho phép việc sản xuất và bán sơn chì, cho thấy nguồn lây nhiễm chì đối với trẻ em và công nhân vẫn còn tồn tại và tiếp diễn trong tương lai. Trọng tâm của Tuần lễ hành động năm nay là cần đẩy nhanh tiến độ hướng tới giai đoạn loại bỏ sơn có chì trên toàn cầu thông qua các biện pháp ràng buộc và pháp lý.
Vấn đề
Chì là một chất độc đã được công nhận là có tác động đến sức khoẻ trên diện rộng, đặc biệt là ảnh hưởng đến hệ thần kinh, tim mạch, tiêu hoá và huyết học. Trẻ nhỏ đặc biệt dễ bị tổn thương vì có mức phơi nhiễm cao hơn người lớn và do chì ảnh hưởng đến não đang phát triển, có khả năng làm giảm khả năng trí tuệ. Viện Đo lường và Đánh giá Sức khoẻ 1 ước tính rằng trong năm 2017, phơi nhiễm chì gây ra 1.06 triệu ca tử vong và 24.4 triệu năm mất do tàn tật và tử vong do ảnh hưởng sức khoẻ lâu dài, với gánh nặng cao nhất ở các khu vực đang phát triển.
Mặc dù đã có sự công nhận rộng rãi về tác hại của chì và nhiều quốc gia đã hành động, nhưng việc tiếp xúc với chì, đặc biệt là trong thời thơ ấu, vẫn là mối quan tâm chính của các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ và những người làm y tế công cộng trên toàn thế giới.
Một nguồn tiếp xúc chì quan trọng, đặc biệt là ở trẻ em, là sơn có chứa hàm lượng chì cao. Những loại sơn này vẫn được bán rộng rãi và được sử dụng ở nhiều quốc gia cho mục đích trang trí, mặc dù có sẵn các loại sơn thay thế tốt mà thành phần không có chì.
Cơ sở chính sách
Nhận thức được nhu cầu cần tiếp tục hành động để ngăn chặn việc tiếp xúc với chì trong sơn, phiên họp thứ hai của Hội nghị Quốc tế về Quản lý Hoá chất năm 2009 đã chỉ ra rằng chì trong sơn là một vấn đề chính sách mới nổi cho các hoạt động phối hợp tự nguyện nhằm giảm thiểu rủi ro của các quốc gia theo Phương pháp Tiếp cận Khung Chính sách Quản lý Hoá chất Quốc tế (SAICM). Xuất phát từ nhu cầu đó, Liên minh Toàn cầu Loại bỏ Sơn chì (Liên minh Sơn Chì) đã được thành lập vào năm 2011, dưới sự lãnh đạo chung của chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) và Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Mục tiêu chính của Liên minh là thúc đẩy việc loại bỏ sơn có chì trên toàn cầu thông qua việc thiết lập các biện pháp ràng buộc pháp lý thích hợp để ngừng sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu, phân phối, bán và sử dụng ơn có chì ở mọi quốc gia. Mục tiêu này đã nhận được sự hỗ trợ hơn nữa trong Lộ trình của WHO nhằm tăng cường sự tham gia của ngành y tế trong Phương pháp Tiếp cận Chiến lược Quản lý Hoá chất Quốc tế hướng tới mục tiêu 2020 và xa hơn nữa (Quyết định WHA 70 (23)), trong đó có hành động quốc gia nhằm loại bỏ dần việc sử dụng sơn có chì.
Việc loại bỏ sơn chì sẽ góp phần đạt được các mục tiêu Phát triển bền vững sau:
- 9: Đến năm 2030, giảm đáng kể số ca tử vong và bệnh tật do hoá chất độc hại và ô nhiễm, ô nhiễm không khí, nước và đất.
- 4: Đến năm 2020, đạt được sự quản lý hợp lý về môi trường đối với các hoá chất và tất cả các chất thải trong suốt vòng đời của chúng, phù hợp với các khuôn khổ quốc tế đã được thống nhất và giảm đáng kể việc thải chúng vào không khí, nước và đất nhằm giảm thiểu tác động có hại của chúng đối với sức khoẻ con người và môi trường.
Về chiến dịch
Tuần lễ Quốc tế Phòng chống Nhiễm độc Chì (ILPPW) là một sáng kiến của Liên minh Sơn Chì. Mục tiêu của tuần hành động là:
- Nâng cao nhận thức về những ảnh hưởng tới sức khoẻ của việc phơi nhiễm chì;
- Nêu bật những nỗ lực của các quốc gia và đối tác trong việc ngăn ngừa phơi nhiễm chì, đặc biệt là ở trẻ em; và
- Thúc giục các hành động tiếp tục để loại bỏ sơn có chì thông qua hành động quản lý ở cấp quốc gia.
Các Chính phủ, tổ chức xã hội dân sự, các đối tác y tế và các tổ chức khác được khuyến khích tổ chức các chiến dịch trong suốt tuần lễ Quốc tế Phòng chống Nhiễm độc Chì. Tại Việt Nam, từ năm 2016, chiến dịch hưởng ứng Tuần lễ quốc tế phòng chống ngộ độc chì được Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Môi trường trong phát triển (CGFED) tổ chức hàng năm dưới nhiều hình thức đa dạng khác nhau với sự tài trợ của Mạng lưới Quốc tế Loại bỏ các Chất hữu cơ khó phân huỷ (IPEN). Và năm nay, Tuần lễ quốc tế phòng chống ngộ độc chì là cơ hội để Việt Nam thúc đẩy việc sớm ban hành và thực hiện Thông tư quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về giới hạn hàm lượng chì trong sơn với giới hạn tối đa của tổng hàm lượng chì trong sơn ≤600ppm tại thời điểm Thông tư có hiệu lực, ≤ 200ppm sau 3 năm kể từ ngày Thông tư có hiệu lực và ≤ 90ppm sau 5 năm kể từ ngày Thông tư có hiệu lực. Theo lộ trình này, mức giới hạn tối đa của tổng hàm lượng chì trong sơn dưới 600ppm sau khi Thông tư có hiệu lực hoặc dưới 200ppm sau 3 năm kể từ ngày Thông tư có hiệu lực vẫn là cao, tiềm ẩn nhiều rủi ro về sức khoẻ cho con người. Hàm lượng chì trong sơn an toàn với sức khoẻ con người và cộng đồng theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới (WHO) là ≤ 90ppm. Nhiều quốc gia như Mỹ, Canada, Phillippines, Nepal, Bangladesh, Israel, Jordan, Kenya, Cameroon,… đã thực hiện theo khuyến cáo này của WHO.
Về chúng tôi
Mạng lưới Quốc tế Loại bỏ các Chất hữu cơ khó phân huỷ (IPEN – International POPs Elimination Network) là một mạng lưới các tổ chức Phi chính phủ và Xã hội dân sự hoạt động trong lĩnh vực sức khoẻ và môi trường đến từ các khu vực trên thế giới, trong đó có CGFED. IPEN là một mạng lưới toàn cầu hành động để bảo vệ sức khoẻ con người và môi trường thông qua việc vận động ban hành và thực hiện các chính sách an toàn hoá chất. Sứ mệnh cua rmangj lưới là vì một tương lai không độc chất. IPEN chung tay xây dựng, phát triển nguồn lực cho các tổ chức thành viên nhằm thực hiện những chương trình hành động thiết thực, học hỏi kinh nghiệm làm việc lẫn nhau và đoàn kết toàn cầu để thiết lập sự ư tiên và đạt được những chính sách bảo vệ sức khoẻ cho con người và môi trường sống.
Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Môi trường trong Phát triển là một tổ chức xã hội dân sự của Việt Nam được thành lập từ năm 1993. CGFED hành động vì Bình đẳng giới dựa trên nền tảng tôn trọng quyền tự do, sự đa dạng và quyền của con người. Các vấn đề chính mà CGFED tập trung ưu tiên bao gồm Quyền tình dục cho thanh niên; nâng cao và trao quyền cho các nhóm thiểu số, nghèo; và bảo vệ con người, đặc biệt là bảo vệ trẻ em khỏi các hoá chất độc hại. CGFED hành động thông qua nghiên cứu, giáo dục về môi trường, hỗ trợ phát triển cộng đồng, tập huấn, đào tạo và vận động.
