Giám sát Hành động về Hóa chất Trừ sâu dựa vào Cộng đồng (CPAM) là một quy trình và phương pháp tiếp cận có sự tham gia được phát triển bởi Mạng lưới Hành động về Hóa chất trừ sâu khu vực Châu Á – Thái Bình Dương (PANAP). Khởi đầu từ một bộ công cụ đơn giản, CPAM đã phát triển thành một quy trình vững chắc để giám sát và tư liệu hóa các tác động của hóa chất trừ sâu đối với cộng đồng.
CPAM không chỉ tạo ra dữ liệu quan trọng về thực trạng sử dụng hóa chất trừ sâu và những tác động của chúng đối với sức khỏe con người và môi trường nhằm phục vụ cho hoạt động vận động và truyền truyền giáo dục mà nó còn trao quyền cho người dân địa phương, đặc biệt là phụ nữ và thanh niên, để thực hiện hành động có hiểu biết.
Báo cáo CPAM là một nguồn tài liệu quan trọng cho các cộng đồng, các tổ chức xã hội và các nhà hoạch định chính sách bằng cách cung cấp những hiểu biết dựa trên bằng chứng về các thực hành sử dụng hóa chất trừ sâu và hậu quả sức khỏe của chúng, đồng thời ủng hộ các giải pháp thay thế – nông nghiệp sinh thái – ưu tiên phúc lợi của nông dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.
Cùng với các đối tác tại Châu Á, PANAP đã hoàn thiện bộ câu hỏi, đào tạo người tham gia, và mở rộng hoạt động giám sát tại nhiều quốc gia. Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Môi trường trong Phát triển (CGFED) là đối tác tại Việt Nam của PANAP đã triển khai CPAM từ năm 2008 đến nay. Các dữ liệu từ khảo sát tại cộng đồng đã được CGFED và đối tác địa phương thu thập, tổng hợp và xây dựng báo cáo, đóng góp vào dữ liệu chung của Việt Nam.
Là đối tác của PANAP tại Việt Nam, CGFED tự hào công bố báo cáo CPAM năm 2025 mang tên “From the Ground Up: Documenting Pesticide Use in Bangladesh, India, Laos and Vietnam” (tạm dịch “Tiếp cận từ Cấp Cơ sở: Tư liệu hóa Thực trạng Sử dụng Thuốc Bảo vệ Thực vật tại Bangladesh, Ấn Độ, Lào và Việt Nam”). Báo cáo này bao gồm dữ liệu từ hơn 4.000 người trả lời trên 4 quốc gia (Bangladesh, Ấn Độ, Lào và Việt Nam). Nội dung chính của báo cáo là ghi nhận thực trạng các loại hóa chất trừ sâu hiện đang được sử dụng và đánh giá các tác động đối với sức khỏe, đặc biệt thông qua lăng kính giới.
Báo cáo CPAM năm 2025 tiết lộ một cách chi tiết và rõ ràng các điều kiện thực tế mà nông dân ở một số vùng của Bangladesh, Ấn Độ, Lào và Việt Nam phải đối mặt liên quan đến việc sử dụng hóa chất trừ sâu. Điều nổi bật lên không chỉ đơn thuần là câu chuyện về việc áp dụng hóa chất trừ sâu, mà là về các cộng đồng nông thôn hiện đang sống giữa những rủi ro độc hại thường xuyên, với thực phẩm, nước và môi trường sống của họ đang bị ô nhiễm.
Trên khắp các địa điểm, hầu hết các hộ gia đình nông dân báo cáo đã sử dụng hóa chất trừ sâu trong nhiều năm, thường là hàng thập kỷ, với các thành viên gia đình trẻ tuổi tiếp tục các thực hành tương tự. Kết quả không phải là một loạt các phơi nhiễm riêng lẻ, không thường xuyên, mà là phơi nhiễm tích lũy ở cấp độ hộ gia đình và cộng đồng, làm tăng nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài cho tất cả mọi người. Các công việc phổ biến tiếp xúc với hóa chất trừ sâu được báo cáo lặp đi lặp lại là phun, pha trộn, chiết rót, giặt quần áo bị nhiễm bẩn và làm sạch thiết bị.
Sự cố tràn/đổ hóa chất trừ sâu trong quá trình phun là một vấn đề lặp đi lặp lại trên khắp các quốc gia. Nông dân thường xuyên bị hóa chất trừ sâu tiếp xúc với tay và các bộ phận cơ thể khác như lưng hoặc phần dưới cơ thể, dẫn đến sự hấp thụ qua da là một con đường chính gây ngộ độc hóa chất trừ sâu. Một trong những nguyên nhân quan trọng gây tràn hóa chất là thiết bị phun bị lỗi hoặc bảo trì kém. Tại Lào và Việt Nam, một tỷ lệ cao đáng kinh ngạc nông dân báo cáo các sự cố tràn/đổ hóa chất trừ sâu liên quan đến thiết bị phun bị hỏng hoặc rò rỉ.
Ngoài ra, báo cáo cũng tiết lộ rằng ở cả bốn quốc gia, nông dân đang sử dụng các loại hóa chất trừ sâu có độ nguy hiểm cao, bao gồm những loại được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phân loại là cực kỳ hoặc rất nguy hiểm (Nhóm Ia và Ib), và các loại hóa chất trừ sâu được liệt kê theo Công ước Rotterdam và Stockholm.
Các vấn đề khác liên quan đến thực hành của người nông dân có liên quan đến hóa chất trừ sâu và tác động của chúng đối với sức khỏe và môi trường tại 4 quốc gia cũng được đề cập.
Chi tiết về báo cáo tiếng anh xin xem tại đây.
